„Reaguję na wszystko bardzo emocjonalnie. Muszę więc nieustannie narzucać sobie dyscyplinę. Dlatego wybrałam takie, a nie inne środki wypowiedzi, gdyż one dają mi szansę skupienia. W okresie największych życiowych trudności zmuszam siebie do koncentracji. (…) wolę narzucać sobie ascezę, która nie jest mi dana przez naturę”. Rozmowa z red. Wiesławą Wierzchowską, 26 stycznia 1988, Wanda Gołkowska, Pokaz, Stołeczne Biuro Wystaw Artystycznych, maj 1988 „Układ otwarty”, koncepcja artystyczna i filozoficzna zarazem, była nie tyle tematem, ile strukturą myślenia Wandy Gołkowskiej. To forma, która nie zna zamknięcia ani ostatecznego rozwiązania. Jej sztuka, zakorzeniona w notatkach, szkicach, strukturach przestrzennych i refleksjach teoretycznych funkcjonuje jak system dynamiczny, nieustannie modyfikowany przez nowe bodźce i konteksty. Sama artystka traktowała siebie jako część tego systemu – zależną od czasu, przestrzeni, światła, dźwięku i ruchu – otwartą na przemiany, redefinicje, dialog. Już w 1957, w pracy „Tablica z klockami”, zaczęły się krystalizować pierwsze przejawy tej koncepcji. Z czasem, rozwijając swoje przemyślenia, Gołkowska stworzyła osobisty model Universum – czasoprzestrzenny konstrukt, w którym każde zdarzenie, idea czy działanie artystyczne zyskiwały swoje miejsce. Jej układy – zarówno płaskie, jak i przestrzenne – były nie tylko estetycznymi kompozycjami, lecz przede wszystkim badaniami operacyjnymi struktur, ich potencjału wyrazowego oraz kontekstualnych relacji między formą a komunikatem. Gołkowska była artystką świadomą, posługującą się językiem nauki, odwołującą się do geometrii, fizyki i teorii kwantowej. Sztuka w jej ujęciu przestawała być przedmiotem estetycznym – stawała się zapisem świadomości, polem badań i eksperymentu. Bliska źródłowym przemianom lat 60. i 70. Gołkowska była częścią formującego się we Wrocławiu środowiska konceptualnego. Jej intuicja artystyczna nie opierała się na powierzchownym oglądzie rzeczywistości, lecz wnikała w głębsze sensy zjawisk, często uprzedzając teorie i redefinicje, które dopiero miały nadejść. Jednym z kluczowych elementów jej praktyki była równość pomiędzy zamysłem a realizacją. Dla Gołkowskiej myśl, koncepcja i zapis miały wagę równorzędną z ich materialną manifestacją. Wierzyła, że akt twórczy nie kończy się na dziele – rozciąga się na proces, który trwa przez całe życie artysty, poddany jest nieustannej ewolucji i sprzężeniu z otaczającym światem. Stąd też jej prace nigdy nie były zamknięte, a wiele z idei powracało w różnych kontekstach i formach, przepisując się, przekształcając, rozrastając w nowe znaczenia. Działalność Gołkowskiej miała wymiar głęboko edukacyjny i inspirujący. Jako profesor wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych wywierała wpływ nie tylko poprzez przekaz wiedzy, ale przede wszystkim dzięki postawie – otwartości, odwadze myślenia i gotowości do redefinicji siebie i swojej sztuki. Jej spuścizna, obejmująca teksty, obiekty, rysunki i zapisy, zebrana w formie „kolekcji pojęć” uporządkowanych alfabetycznie, stanowi nie tyle monografię, ile żywy organizm – refleksję nad światem sztuki, jej miejscem w rzeczywistości i nad możliwościami, jakie niesie myśl twórcza. Gołkowska odrzucała dogmaty, linearne narracje i zamknięte definicje. Zamiast tego proponowała odbiorcy uczestnictwo – nie tylko w odbiorze dzieła, lecz także jego współtworzeniu, rekonfiguracji, reinterpretacji. Jej twórczość była i pozostaje dialogiczna – wpisana w nieskończony układ, który nie ma końca, lecz pulsuje w rytmie zmieniającego się świata. Jak pisała: „każdy z układów jest słuszny. Istnieje niewymierna ilość układów”. To myśl, która staje się kluczem do jej sztuki – nie jako zbioru form, lecz jako świadomości trwającej w ruchu.