Newsletter
If you want to be up to date, sign up to receive our newsletter enter your email below.
Newsletter
Sugar box in Louis Philippe style
Jozef Fraget Factory, Warsaw, plate, 11,50 x 19 x 12 cm
Braci Alfonsa i Józefa Fragetów sprowadził do Warszawy w 1824 roku, sprawujący wówczas funkcję ministra spraw wewnętrznych, Tadeusz Mostowski. Na otwarcie zakładu pozwoliła Fragetom pożyczka udzielona przez państwo. Zawierała ona klauzulę, która zobowiązywała przedsiębiorców do zatrudniania pracowników pochodzących z Polski. Firma prezentowała swoje wyroby na licznych wystawach. W 1830 roku została uhonorowana srebrnym medalem, w 1838 – złotym na wstędze św. Stanisława, a w 1842 również złotym na wstędze św. Anny. Od 1896 roku, kiedy odbyła się wystawa w Niżnym Nowogrodzie, przedsiębiorstwo otrzymało odznakę godła państwowego, dającą prawo do umieszczania na swoich wyrobach herbu państwa – dwugłowego orła. W połowie lat 40. XIX wieku Alfons Fraget zrezygnował z zarządzania firmą i najprawdopodobniej wrócił do Francji. Niezwykle istotnym momentem dla przedsiębiorstwa był zakup w 1844 roku posesji przy ul. Elektoralnej 753. Powstały tam nowe zabudowania fabryczne, w których znacznie unowocześniono proces produkcyjny. W 1847 Józef Fraget odbył podróż po Europie, zapoznając się z najnowocześniejszymi technologiami i urządzeniami stosowanymi w przemyśle platerniczym. W pierwszym okresie działalności fabryki produkowano tylko przedmioty platerowane na miedzi. W 1849 uruchomiono odlewnię, gdzie wytapiano metal zwany „nowym srebrem”, sprowadzono maszynę do produkcji sztućców stołowych i założono laboratorium galwaniczne. Wyroby Frageta stawały się coraz bardziej popularne, co wpłynęło na dynamiczny rozwój firmy i pozwoliło na zwiększenie zatrudnienia. Największe zyski czerpano ze sprzedaży sztućców. W 1857 roku z Austrii sprowadzono nową maszynę, wytwarzającą z „nowego srebra” około 1800 sztućców dziennie. Józef Fraget zmarł w 1867 roku, zarządzanie firmą przejął jego syn Julian. Przedsiębiorstwo do końca XIX wieku dominowało nad innymi zakładami produkującymi platery w Królestwie Kongresowym, a nawet w Rosji, gdzie przemysł platerniczy jeszcze nie istniał. Wyroby firmy Frageta trafiały tam na słynne jarmarki rosyjskie, gdzie były poszukiwane jako „warszawskie srebro”. Wysyłano je również do Turcji, Persji i Afganistanu. Firmowe sklepy powstały we wszystkich największych miastach Królestwa Kongresowego i Rosji, m. in. w Warszawie, Lublinie, Kaliszu, Płocku, Suwałkach, we Lwowie, Mińsku, Grodnie, Petersburgu, Moskwie, Odessie, Kijowie, Wilnie i Łodzi. W okresie międzywojennym eksportowano wyroby do Litwy, Estonii, Rumunii, Węgier, Jugosławii, Grecji, Egiptu i Palestyny. Przedsiębiorstwo proponowało w swej ofercie atrakcyjne wzory, uwzględniające aktualne trendy w modzie. Dużym powodzeniem w latach 80. XIX wieku cieszyły się naczynia, przedstawiające rysunki obrazów Henryka Siemiradzkiego. Obok wytwórni Norblina i Braci Henneberg, fabryka Frageta była trzecią na rynku warszawskim, która posiadała własną modelarnię. Projekty wykonywali dla niej Juliusz Kossak, Antoni Kurzawa, Jan Kryński, Julia Keilowa, Franciszek Habdas. Julian Fraget zmarł w 1906 roku, zarządzanie firmą przejęła jego córka Maria, żona ks. Czesława Świętopełk-Mirskiego. Po jej śmierci w 1938 przedsiębiorstwem zarządzał jeden z czworga ich dzieci – syn Józef. W czasie I wojny światowej najtrudniejsze dla przedsiębiorstwa było rekwirowanie części maszyn i surowców. W związku z tym zmniejszono zatrudnienie i ograniczono asortyment. Utracona została część rynków zbytu. Kryzys w wytwórniach Frageta zażegnano w 2. połowie lat 20. XX wieku. Nowy produkt, tzw. „bielnik” został wprowadzony na rynek w 1926 roku. Produkowano z niego głównie sztućce i wyroby restauracyjne. „Bielnik” zawierał dużą ilość niklu, co powodowało, że był bardziej szlachetny niż alpaka. Firma Frageta otrzymała w tamtym czasie zamówienia z ministerstw i urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej, jej wyroby kupowały kasyna oficerskie, szpitale wojskowe i cywilne hotele Polonia i Bristol, polskie statki jak m/s „Batory”. W 1928 roku król Afganistanu złożył zamówienie dla swojego dworu na zastawy stołowe i galanterię artystyczną. Mennica Państwowa zleciła dostarczenie przez firmę Frageta krążków z blachy, wykorzystywanych do bicia monet. Niestety na początku lat 30. XX wieku zaprzestano eksportu do Rumunii i Bułgarii, zmniejszone zostały zamówienia z Grecji, Egiptu i Jugosławii. Podjęto natomiast współpracę z rodzimym przemysłem zbrojeniowym – wytwarzano osłony do reflektorów przeciwlotniczych oraz blachy do produkcji amunicji. Fabryka Frageta została częściowo zbombardowana we wrześniu 1939 roku. W czasie powstania warszawskiego budynki fabryczne wysadzono w powietrze. Przedsiębiorstwo ponownie uruchomiono po odbudowie w 1947. Cztery lata później firma została upaństwowiona, jej nazwę wówczas zmieniono na Warszawską Wytwórnię Platerów Zakład nr 2. Od 1 stycznia 1965 roku fabrykę połączono z dawnymi zakładami Henneberga i otrzymała nazwę Warszawska Fabryka Platerów Hefra, pochodzącą od nazwisk dwóch dawnych właścicieli Henneberga i Frageta.
Title | Sugar box in Louis Philippe style |
---|---|
Executed on | 1851-1860? |
Material, base | plate |
Kind | platery |
Dimensions | 11.5 x 19 x 12 cm |
Category Name | Decorative Arts |
Style | Ludwik Filip |
Signature | factory's mark on the bottom: 'WARSZAWA | FRAGET | PLAQUE N' |
Other Notes | gilded inside, key |
Requires a permit to export outside of Poland | No |
Country | Poland |
Maker | Jozef Fraget Factory, Warsaw |
Jozef Fraget Factory, Warsaw, plate, 11,50 x 19 x 12 cm
Sugar box in Louis Philippe style
Title | Sugar box in Louis Philippe style |
---|---|
Executed on | 1851-1860? |
Material, base | plate |
Kind | platery |
Dimensions | 11.5 x 19 x 12 cm |
Category Name | Decorative Arts |
Style | Ludwik Filip |
Signature | factory's mark on the bottom: 'WARSZAWA | FRAGET | PLAQUE N' |
Other Notes | gilded inside, key |
Requires a permit to export outside of Poland | No |
Country | Poland |
Maker | Jozef Fraget Factory, Warsaw |