SZTUKA OSOBISTA, CZYLI PRYWATNA Prezentowany obraz przypada na okres dyplomu artysty, który otrzymał z wyróżnieniem w 1983 w pracowni malarstwa Stefana Gierowskiego. W tym samym roku został najmłodszym członkiem Gruppy, którą współtworzył razem z Ryszardem Woźniakiem, Włodzimierzem Pawlakiem, Jarosławem Modzelewskim, Ryszardem Grzybem oraz Małgorzatą Ritterrschild. Ich wystawom i wspólnym sesjom malarskim towarzyszyły koncerty, odczyty, a także prezentacje utworów literackich, w tym wierszy, których byli autorami. Artyści Gruppy wpisywali się w międzynarodowy kontekst przemian w sztuce lat 80. Na tle ówczesnej im „szarości” i „jałowości” rzeczywistości, ich działania zdawały się niemal krzyczeć kolorem i świadomą antyestetyzacją figuratywnych form. Owa „dzikość” realizacji artystycznych była nie tylko buntem przeciwko stanowi wojennemu, ale także stała w kontrze do nudy postawangardowej sztuki bliskiej akademizmowi. Rzeczywistość odczuwana przez nich jako absurd i groteska jest ukazywana przez nich jako czas pozbawiony prawdziwych wartości. Z kolei wolność manifestowali w swoich działaniach jako anarchię, prowokację, gorzką ironię i obsceniczność. Jak zauważył Ryszard Woźniak, ówczesny im brutalizm władzy państwowej wyzwalał radykalizm przejawiający się w bojkocie niemal całej zastanej tradycji polskiej sztuki oraz selekcję, a nawet odrzucenie części wiedzy zdobytej w Akademii Sztuk Pięknych. Paweł Kowalewski w swojej twórczości uczynił szczególnie charakterystycznymi powtarzalność historii oraz przestrogę przed powtórką ówczesnych mu w latach 80. wydarzeń politycznych i społecznych. Jak zwrócił uwagę w jednej z wypowiedzi: „Pogarda dla historii powoduje, że jest w nas coraz większa odwaga do robienia coraz głupszych rzeczy (…) Miałem taką kasandryczną myśl, że gdy pokolenie, które pamięta wojnę, odejdzie, to wszystko zacznie się od początku” (Paweł Kowalewski, cyt. za: Adam Białas, „Buntownik z tytułem profesora. Jego sztuka przewidziała przyszłość” [w:] „fxmag.pl”, źródło: https://www.fxmag.pl/gospodarka/buntownik-z-tytulem-profesora- jego-sztuka-przewidziala-przyszlosc, dostęp 5.03.2024). Do 1989 obrazy figuratywne artysty były szczególnie obfitujące w odniesienia literackie, historyczne i patriotyczne. Prezentowany obraz zapowiada estetykę codzienności, którą Kowalewski rozwinął w kolejnych latach 90. Od początku podejmowanych działań artysta uczynił szczególnie znamienną własną koncepcję „sztuki osobistej, czyli prywatnej”. Tym samym konfrontacja z jego dziełami często czyni odbiorcę częścią poszukiwań Kowalewskiego, które odwoływały się bezpośrednio do jego prywatnych doświadczeń. Szczególnie osobisty wymiar artysta uwidocznił w prezentowanej pracy nadając mu tytuł o formie dedykacji „Kazimierzowi M. Paweł K.”, który został wyeksponowany na doczepionej do płótna szarfie. Obraz świadczy także o zróżnicowaniu gatunkowym obejmującym malarstwo, wycinanki, rzeźbę, instalacje i ready-mades. Dedykacja jest także charakterystycznym dla stylu artysty komentarzem, który w różnych formach wykorzystywał w swoich dziełach.