MALCZEWSKIEGO ROZWAŻANIA O ŻYCIU Jeśli wierzyć obrazom Malczewskiego, jego pracownię od zawsze zamieszkiwały rozmaite zjawy i demony. Na przestawieniach jego malarskiego studia, czy to w Krakowie, czy w Lusławicach, odnajdziemy roznegliżowane muzy, groźne anielice, spętane kajdanami Polonie, brodatych sybiraków, wreszcie odzianą w kruczoczarną pelerynę Śmierć. Na tym tle wybijają się trzy dzieła takie jak „Melancholia” i „Błędne koło”. Pracownia i jej przestrzeń stawała się także niejednokrotnie polem do rozważań egzystencjalnych artysty. Prezentowana w katalogu kompozycja z 1921 roku to ewidentnie preludium dla większej i znanej pracy Malczewskiego, a mianowicie „Prządki”, funkcjonującej również pod tytułem „Pożegnanie z pracownią” (1922, kolekcja prywatna). Przedstawiona została tutaj ta sama przestrzeń – zapewne jego pracownia w krakowskiej uczelni przy pl. Matejki. W 1921 roku Malczewski ustąpił z funkcji profesora Akademii Sztuk Pięknych. Choć nadal używał jeszcze swojej pracowni, to doskonale wiedział, że wkrótce nastąpić musi metaforyczne pożegnanie z nią. Pierwsze kroki ku temu podjął on już zatem w 1921, malując portret kobiety w przestrzeni pracowni. Tak samo jak w „Prządce” jest to zapewne jedna z jego ulubionych modelek – Michalina Janoszanka, która w Wielkim Tercjarzu wspominała, że w tej roli mistrz namalował ją dwukrotnie. Muza artysty sama mówiła niegdyś, że „W twórczości Malczewskiego znajdują się portrety kobiet z kręgu rodzinnego, pań z towarzystwa, przedstawicielek środowiska artystycznego, ale też na wielu pracach występują nieznane bliżej twarze zawodowych, jak i czasem zupełnie przypadkowych modelek. Nierzadko swojej fizjonomii bohaterkom obrazu użyczają zwykłe służące, kucharki, posługaczki, o których Janoszanka pisze: Z kucharek i pokojówek powstawały cudne dzieła: Meduzy i Harpie ze skrzydłami u głów” (Moja dusza. Oblicza kobiet w twórczości Jacka Malczewskiego, katalog wystawy, red. Paulina Szymalak-Bugajska, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Radom 2019, s. 21). Wokół kobiety artysta odtworzył całe wyposażenie swojego atelier. Pod ścianą, oparte jeden o drugi, piętrzą się blejtramy, na podłodze stoi zbroja, być może ta znana z autoportretu mistrza. Widoczne są również tutaj charakterystyczne skrzynie i skrzypce oparte o krosna.