Newsletter
If you want to be up to date, sign up to receive our newsletter enter your email below.
Newsletter
Artur Grottger
"Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem)
watercolour/paper, 40 x 50,60 cm
Artur Grottger – akademicki romantyk – dojrzewał w orbicie intelektualnej Lwowa, Krakowa i Wiednia. Malarz silnie nastrojowych scen, gruźlik, w ostatnich latach życia szaleńczo zakochany w 16-letniej Wandzie Monné, tułacz zmarły jako 30-latek we Francji – to bodaj te fakty najbardziej złożyły się na szczególną legendę Grottgera w polskiej historii sztuki. Artysta spełniał się jako twórca sztalugowych obrazów olejnych, ale przez pokolenia Polaków został zapamiętany jako twórca znakomitych cyklów rysunkowych związanych z powstaniem styczniowym oraz czasem je poprzedzającym: „Warszawa I”, „Warszawa II”, „Polonia” oraz „Lituania”. W 1854 roku Grottger przybył do Wiednia na studia i pozostawał tam pięć lat, urządzając podróże do Monachium, Wenecji, na Węgry czy do Małopolski i Galicji. Jego twórczość rozwijała się w orbicie Akademii Wiedeńskiej, gdzie studiował, a więc znał twórców takich, jak: Karl Blaas, Karl Mayer, Karl Wurzinger, Peter Geiger czy Christian Ruben. Wyrastał Grottger na malarstwie akademickim, historycznym i idealistycznym. Liczne jednak grono malarzy wiedeńskich czy monachijskich uprawiało twórczość w duchu rodzajowym, silnie osadzone w realizmie i tradycji biedermeierowskiej. Te dwa rysy: stricte akademicki i naznaczony wierną, realistyczną obserwacją natury, złączone romantycznym pojmowaniem rzeczywistości, są jasno widoczne w dziele Grottgera. Studia w wiedeńskiej akademii Grottger zamknął pracą dyplomową pt. „Spotkanie Jana III z Leopoldem I pod Schwechatem” (1859, Lwowska Galeria Obrazów), nagrodzoną podczas wystawy dorocznej w Akademii i zakupioną przez praski Kunstverein. Grottger ukazał znaną spotkania po wiktorii wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego, dowódcy zjednoczonych sił europejskich z cesarzem Leopoldem I Habsburgiem, które miało miejsce 15 września 1683 w niewielkiej wsi Schwechat pod Wiedniem. Legenda Sobieskiego fascynowała polskich malarzy historycznych, a jego postać stała się inspiracją m.in. dla Józefa Brandta czy Jana Matejki. Grottgera obrał jego postać za temat obrazu dyplomowego zapewne jako istotny epizod w relacjach polsko-austriackich w kontekście stosunków narodowych w okresie zaborów. Prezentowane „Polowanie z sokołem” w epoce wystawiane było właśnie pod tym tytułem i publikowane z dosyć nieprecyzyjną datą powstania (1854-56) przez Bołoza Antoniewicza w jego kanonicznej monografii Grottgera, która powstała jako pokłosie wystawy we Lwowie w 1906 roku. Tymczasem akwarela jest przez Grottgera precyzyjnie datowana na licu na 1859 roku i przez to w jasny sposób łączy się z dużym obrazem olejnym dzisiaj przechowywanym w zbiorach lwowskich. W 1906 roku w opisie heliograwiury na podstawie prezentowanej akwareli Marian Olszewski zwrócił uwagę na sokoła chwytającego czaplę („w górze na prawo unosi się czapla, na którą spada sokół”). Niemal na pewno prezentowane „Polowanie z sokołem” nie jest jedynie historyczną fantazja Grottgera, lecz przedstawia konkretne polowanie Jana III Sobieskiego, które odbyło się w lipcu 1677 roku. Sobieski, nawiasem mówiąc, był miłośnikiem sokolnictwa i oddawał się polowaniom nawet podczas wypraw wojennych. Znany jest przypadek, gdy Jan Sobieski złowił białą czaplę oznaczoną obrączką jeszcze przez Władysława IV w 1647 roku. Wedle relacji: „(…) było to tak Jan III Sobieski, polując w roku 1677, prawdopodobnie w okolicach swojego rodzinnego Oleska, na białe czaple, wypuścił swego ulubionego sokoła o imieniu Sułtan. Sporą chwilę trwały podniebne zapasy starego ćwika nim zdołał się związać z umykającą czaplą w śmiertelnym dosiadzie. Gdy król podjechał i podano mu ułowioną czaplę – zdobycz Sułtana, natychmiast zauważył na jej szyi obrączkę. Zaintrygowany i zaciekawiony król obejrzał ją uważnie i zawołał: (…) patrzajcie co żywo Mości Panowie co za fata niezwykłe – a pokazujący wyryty na obrączce napis – Venaxit Vladislavus IV D. G. REX Poloniae et Sueciae M. D. L. R. P. … die 18 mensis Majus A. D. 1647 sua sponte justyfikować go raczył…” (cyt. za: Marek Piotr Krzemień, Zwierzyna drobna w kulturze łowieckiej i leśnej, Czarna Białostocka 2014, s. 31). W prezentowanej akwareli Grottger odtworzył także konkretne realia topograficzne, przedstawiając posadowiony na samotnej skale zamek w Olesku. Położona na terenie Rusi Halickiej warownia wzmiankowana już w czasach Kazimierza Wielkiego przez wieki należała do różnych rodów. 17 sierpnia 1629 roku w zamku urodził się przyszły król Rzeczpospolitej Jan III Sobieski. Kreując scenę osnutą wokół konkretnych wątków związanych z Janem Sobieskim, Grottger pokazuje się jako wytrawny malarz historyczny. Przy tym „Polowanie z sokołem” to jeszcze niezwykle kunsztowne i subtelne studium światła i barwy.
Artist | Artur Grottger |
---|---|
Artist's Life | (1837 - 1867) |
Title | "Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem) |
Date | 1859 |
Medium | watercolour |
Material, base | paper |
Kind | malarstwo na papierze (pastele, akwarele, gwasze) |
Dimensions | 40 x 50.6 cm |
Category Name | Painting & Drawing |
Style | malarstwo XIX wieku |
Signature | signed with monogram and dated lower left: 'AG | 1859' |
Other Notes | a paper exhibition sticker on the back |
Literature | Catalog of the exhibition of Artur Grottger's works, prepared by Marian Olszewski, Municipal Industrial Museum in Lviv, Lviv 1906, p. 48, cat. no. 19 (exhibited watercolor photograph) and p. 55, cat. no. 51 (heliogravure from the original) Jan Bołoz Antoniewicz, Grottger, Lviv 1910, p. 65, ill. 47 (dated 1854-6) |
Requires a permit to export outside of Poland | Yes |
Exhibited | Exhibition of works by Artur Grottger, Lviv City Industrial Museum, Lviv 1906 (?) |
Artur Grottger
watercolour/paper, 40 x 50,60 cm
"Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem)
Artist | Artur Grottger |
---|---|
Artist's Life | (1837 - 1867) |
Title | "Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem) |
Date | 1859 |
Medium | watercolour |
Material, base | paper |
Kind | malarstwo na papierze (pastele, akwarele, gwasze) |
Dimensions | 40 x 50.6 cm |
Category Name | Painting & Drawing |
Style | malarstwo XIX wieku |
Signature | signed with monogram and dated lower left: 'AG | 1859' |
Other Notes | a paper exhibition sticker on the back |
Literature | Catalog of the exhibition of Artur Grottger's works, prepared by Marian Olszewski, Municipal Industrial Museum in Lviv, Lviv 1906, p. 48, cat. no. 19 (exhibited watercolor photograph) and p. 55, cat. no. 51 (heliogravure from the original) Jan Bołoz Antoniewicz, Grottger, Lviv 1910, p. 65, ill. 47 (dated 1854-6) |
Requires a permit to export outside of Poland | Yes |
Exhibited | Exhibition of works by Artur Grottger, Lviv City Industrial Museum, Lviv 1906 (?) |