TWARZ ZAPISEM CZASU Portrety, a nierzadko i autoportrety wykonywane przez Magdalenę Abakanowicz od lat 80. były niezwykle istotną częścią jej ouvre. Pierwsze wizerunki ludzkich twarzy powstawały w latach 1985-87 w ramach cyklu „Inkarnacje” oraz następujących po nim „Anonimowych portretach”. Realizacje te nasuwają skojarzenia z pośmiertnymi maskami, magicznymi totemami i przedmiotami kultu. Owo gatunkowe novum stanowiło również istotne przesunięcie z afirmacji biologicznej siły i witalizmu na rzecz prób zgłębienia natury człowieka. Wraz ze zmianami formalnymi – skupieniu się na trójwymiarowych rzeźbach – artystka programowo odrzuciła wszelkie elementy dekoracyjne i zredefiniowała przyświecające jej dotychczas pojęcie piękna. Mariusz Hermansdorfer scharakteryzował jej dążenia w następujący sposób: „Abakanowicz odrzuca wszystko, co piękne, dekoracyjne, co ubiera, kamufluje. Zdziera warstwa po warstwie, jakby ściągała skórę z człowieka. Zostaje tylko to, co niezbędne, co – być może – jedynie prawdziwe” (Mariusz Hermansdorfer, Magdalena Abakanowicz, Wrocław 2011, s. 17). W cyklu „Inkarnacje” autorka po raz pierwszy wykorzystała własne rysy twarzy i jej ekspresję jako źródło artystycznych inspiracji. Twórczyni w miękkim wosku rzeźbiła model, który utrwalał obiektywny wizerunek, a jednocześnie dzięki swoim właściwościom, pod wpływem ciepła, nabierał coraz płynniejszej konsystencji, deformował kształty i narzucał efekt. Po zastygnięciu maski artystka odlewała brązową rzeźbę, którą następnie osadzała na drewnianym wsporniku. Wspominała, że zapach wosku towarzyszył jej nie tylko wtedy, gdy przylegał do jej twarzy, włosów i palców, lecz także wiele dni po zamknięciu tego etapu procesu twórczego. Ta intensywna, drażniąca woń nieprzerwanie przypominała jej o odsłoniętej tajemnicy podświadomości i duchowości, właśnie przez nią uzewnętrznionej i wystawionej na widok publiczny. Monika Małkowska w katalogu wystawy artystki w Orońsku zwróciła uwagę na fakt, że wykorzystanie własnego nazwiska w nazwie gatunku sztuki, a także znaczna liczba reprodukcji przedstawiających twarz autorki w katalogach i notkach poświęconych jej twórczości świadczą o ciągłej potrzebie akcentowania i analizowania własnej osobowości. Jednocześnie w pracach Abakanowicz można dostrzec odbicie uniwersalnych wątpliwości i niepokojów towarzyszących człowiekowi od zawsze. W dzieła Abakanowicz wpisana jest wielość niezwykle różnorodnych interpretacji i skojarzeń, pomimo że artystka często przygotowywała komentarz autorski i pisała o własnych, subiektywnych odczuciach towarzyszących powstaniu prac. Wielu krytyków i historyków sztuki odczytywało je przez pryzmat jej indywidualnych, osobistych doświadczeń wojennych. Rzeźbiarka w obliczu emigracji przyznawała, że sztuka wyrasta zarówno z jej osobowości, jak i charakteru i historii ojczystego kraju, a także, że powstawała w kontrze wobec komunistycznego reżimu. Stwierdziła: „Dopiero mówiąc o sobie, mówi się o całym świecie. Ważne, żeby to było wyznanie prawdziwe, wtedy może stać się odkryciem. (…) Uciec można tylko w siebie, w jedyność własnej świadomości, w konkret własnej egzystencji. Ucieczka trwa do dziś” (Magdalena Abakanowicz, katalog wystawy, Orońsko 2013, s. 25).