Prezentowany obraz „Polska w gościnie u szlachcica” został niedawno ujawniony w prywatnej kolekcji w Warszawie, gdzie przechowywano go przez ostatnie dekady. Obecnie po raz pierwszy prezentowany jest publicznie. Ten urokliwy wizerunek wzbogaca galerię kobiecych alegorii Polski autorstwa najwybitniejszego malarza polskiego symbolizmu i pozostaje w ścisłym związku z kompozycjami z okresu I wojny światowej, kiedy to alegoryczne przedstawienia kobiet odgrywały szczególnie istotną rolę. Kobiece postaci zajmowały centralne miejsce w twórczości Jacka Malczewskiego, o czym przypomniała zorganizowana w 2019 roku w Muzeum im. Jacka Malczewskiego wystawa „Moja dusza. Oblicza kobiet w twórczości Jacka Malczewskiego”. Epoka, w której tworzył artysta, obfitowała w wizerunki femmes fatales, a ogólnie – w przedstawienia kobiet wykorzystywanych jako nośniki treści symbolicznych. W jego imaginacyjnej wizji początkowo dominowały bohaterki zaczerpnięte z poezji Juliusza Słowackiego, jak Eloe czy Ellenai, natomiast w klasycznym okresie twórczości – zainspirowanym kulturą antyczną – artysta wielokrotnie malował Chimery, Gorgony, Parki czy Meduzy. W tym repertuarze nie brakowało również Muz; wiele kobiet z jego obrazów określano tym mianem ze względu na ich symboliczne powiązanie z aktem twórczej inspiracji. W mitologii greckiej Muzy były boginiami poezji, muzyki, tańca i nauki, którym przewodził Apollo – bóg piękna i natchnienia. Wiele portretów kobiecych Malczewskiego przedstawia subiektywnie ujęte wizerunki osób mu bliskich: żony, sióstr czy przyjaciółek w tym Marii Balowej, której rysy często wykorzystywał. Malował również znane aktorki i arystokratki, ale także anonimowe kucharki, sprzątaczki czy sąsiadki. . Artysta portretował znane aktorki albo arystokratki, ale także nieznane dziś kucharki, sprzątaczki czy sąsiadki. „Ze wspomnień Janoszanki wynika – zauważyła Paulina Szymalak-Bugajska – że Malczewski bardzo często w wyborze modelki do portretu kierował się impulsem, instynktownie wybierał nawet obcą osobę, której twarz czy element garderoby go zafascynował. Wypatrywał na ludzkiej twarzy symptomów tragicznych przeżyć czy smutnych wspomnień – własna wyobraźnia podsuwała mu otoczenie dla modela, kostium, symboliczne atrybuty i scenografię” (Moja dusza…, dz. cyt., s. 21). Choć charakterystyczny dla Malczewskiego i znany szczególnie z wizerunków Thanatosów typ kobiecej fizyczności to silnie zbudowane ciało o cechach niekiedy wręcz męskich, to malarz przedstawiał też typy subtelne i emanujące eterycznym pięknem. W omawianym dziele Malczewski ukazał Polonię o rysach Marii Balowej – uosobienie Polski zniewolonej, upokorzonej i cierpiącej po upadku narodowych powstań. Tło tworzy ściana intensywnej zieleni, przypominająca oranżerię wypełnioną dekoracyjnymi roślinami. Wśród nich dostrzec można dojrzewające fuksje, charakterystyczne, zwisające, dzwonkowate kwiaty w odcieniach czerwieni i fioletu, typowe dla oranżerii XIX i początku XX wieku. Obecne są także żółte, dzwonkowate kwiaty przywodzące na myśl klonik pokojowy, popularną w tym okresie roślinę doniczkową. Artysta przedstawia Polskę pochyloną nad miską, do której spływają jej łzy, oraz siedzącego po jej prawicy mężczyznę w sarmackim kontuszu, obserwującego ją z lekkim uśmiechem. Obraz stanowi wybitny przykład symbolizmu charakterystycznego dla artysty. W kompozycji obecnych jest wiele elementów podkreślających patriotyczne przesłanie dzieła: kobieta nosi skromny strój, lecz na jej głowie spoczywa korona przyozdobiona kwiatami – najprawdopodobniej korona piastowska, podobna do tej widocznej na głowie Kazimierza Wielkiego w portrecie autorstwa Jana Matejki, zdobiona stylizowanymi liliami. Z ramion Polonii zsuwa się płaszcz – wojskowy szynel zesłańców syberyjskich, motyw często pojawiający się w twórczości Malczewskiego, m.in. w obrazie „Polonia I” (1918, Muzeum Narodowe w Kielcach).