Rzeźbiąc ciało Twórczość Barbary Falender wyrasta z uważnego wsłuchiwania się w ciało – jego obecność, zmysłowość, ale i kruchość. Rzeźbiarka od początku lat 70. odrzucała bezpieczne dystanse, wchodząc w obszary cielesności, które w polskiej sztuce były dotąd wypierane. W jej pracach to, co intymne i erotyczne, stawało się tematem monumentalnym, godnym klasycznego marmuru i brązu. W pierwszych rzeźbach – „Poduszkach erotycznych” czy w torsach „On” i „Ona” – ciało pojawiało się poprzez ślad, odcisk, fragment, sprowadzone do swojej erotycznej funkcji. W tych pozornie formalnych eksperymentach krył się gest emancypacyjny. Kobieta-artystka, sięgająca po tradycyjny, męski język rzeźby, podejmowała temat seksualności bez cenzury i bez lęku przed oskarżeniem o skandal. Erotyka nie była tu ozdobą, lecz polem artystycznej i obyczajowej rewolucji. Falender należy do tych twórczyń, które wpisały w polską sztukę nurt feministycznej refleksji, choć nigdy nie czyniła z niej artystycznego manifestu. Feministyczna siła jej prac leży w sposobie użycia materiału, w przełamywaniu hierarchii między klasycznym marmurem a „podejrzaną” syntetyką epoksydu czy kruchością porcelany. To zestawienia, które kwestionowały obowiązujące kanony piękna i trwałości. Kiedy artystka pisała, że nagle straciła wiarę w sens podtrzymywania dawnych ideałów, zwrot ten znalazł bezpośrednie odbicie w brutalnych cięciach i mechanicznych żłobieniach pozostawianych na marmurze. Perfekcyjna forma została świadomie uszkodzona, zarysowana, podważona – tak jak podważony został sam mit doskonałości. Cykl „Strefy” (1989–1995) to jedno z kluczowych ogniw tej twórczości. Rzeźby wykonane z porcelitu i porcelany ukazują postacie splecione w erotycznym połączeniu, ukryte i zarazem odsłonięte pod cienkimi warstwami materiału. Lekkość i kruchość tworzywa stoją tu w napięciu z intensywnością przedstawienia – trójka nagich bohaterów, zamknięta w orgiastycznym akcie, pozostaje niedosłowna, jakby zawieszona między byciem i niebytem. Ta dwuznaczność otwiera pole do interpretacji w perspektywie gender i queer, wskazując na wielość wcieleń męskości i kobiecości, które wymykają się normatywnym schematom. Falender wprowadziła do polskiej rzeźby temat męskiego aktu z perspektywy kobiety, czyniąc go przestrzenią badań nad erotyzmem, ale też nad samą kategorią płci. W tym sensie jej dzieło stanowi część modernistycznej, a dziś także feministycznej dyskusji o reprezentacji. Pokazując nagiego mężczyznę nie w heroicznym geście, lecz w czułości, pożądaniu czy splątaniu z innymi ciałami, rzeźbiarka podważała tradycyjne modele męskości, odsłaniając ich performatywny charakter. Ważnym elementem jej praktyki jest dialog z tradycją. Włoski marmur z Carrary, klasyczne popiersia, nawiązania do Michała Anioła czy Wenus Medycejskiej – to wszystko zostaje w jej rękach zakłócone i zreinterpretowane. „Kolumny” z 1995 roku, w których klasyczne głowy z porcelany zostały przecięte i okaleczone, wyznaczają moment symbolicznego rozrachunku z kanonem. Rzeźba nie ma już służyć podtrzymywaniu mitu piękna, lecz ujawnianiu ran, pęknięć, gwałtownych zmian w kulturze. Dziś twórczość Barbary Falender jest ważnym punktem odniesienia w dyskusjach o sztuce feministycznej. Nie dlatego, że artystka wpisuje się w proste hasła czy manifesty, ale dlatego, że konsekwentnie budowała własny język oparty na cielesności, zmysłowości i materialności. Jej prace uczą, że ciało jest nie tylko nośnikiem przyjemności, ale i miejscem napięć, politycznych i kulturowych konfliktów. W świecie, który wciąż zmaga się z kanonami i ich odrzucaniem, rzeźby Falender pozostają aktualne – delikatne i brutalne zarazem, zanurzone w tradycji i wymykające się jej. To sztuka, która rozcina marmur, ale także nasze wyobrażenia o tym, czym może być rzeźba i jak może mówić o kobiecości, męskości i wolności.