„Krzyż w pustkowiu” to praca zupełnie odmienna od znanych powszechnie kompozycji Tetmajera, osadzonych w realiach Bronowic i eksponujących aspekt ludowości poprzez pryzmat barw i temperamentnych zabaw. To obraz o silnej wymowie symbolicznej, a przede wszystkim dzieło implikujące w swojej strukturze piętno historii. Praca stanowi olejne studium do większego i różniącego się w detalach przedstawienia ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i wpisuje się w szerszą grupę obrazów stworzonych pod wpływem wydarzeń Wielkiej Wojny. Tetmajer jako aktywny polityk i działacz społeczny włączył się w dyskusję komentującą ogół zjawisk, a co najważniejsze skutki działań wojennych, jakże widocznych na omawianych obrazach. Zarówno w „Krzyżu w pustkowiu”, jak i w takich pracach jak „Procesja na placu boju” (1916, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie) czy „W Bronowicach” (ok. 1916, kolekcja prywatna) dominującym elementem stają się mogiły wpisane w krajobraz naturalny lub pejzaż wioski zrujnowanej wojenną pożogą. Wszystkie te kompozycje niosą ze sobą jednoznaczne przesłanie i co najważniejsze: przestrogę dla społeczeństwa. Operują tym samym złowrogim nastrojem, który dobrze oddaje opis wzmiankowanej na początku wizji, zamieszczony w katalogu monograficznej wystawy Tetmajera z 2023: „Okazuje się, że naga ziemia nie jest zaoranym polem, a rozerwanym wybuchem miejscem potyczki. Obraz jest pełen symbolicznych znaczeń, w którym rysunkowi krzyża po p[rawej], rzucającego głęboki cień, została przeciwstawiona umieszczona po l[ewej] grupka barwnie ubranych kobiet. Widoczne w oddali stado nadlatujących czarnych ptaków staje się złowieszczym znakiem”. (Włodzimierz Tetmajer. Siła barw i temperamentu, katalog wystawy, [oprac.] Marta Marek, Piotr Hapanowicz, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2023, s. 283).