Włodzimierz Pawlak to jedna z kluczowych postaci polskiej sztuki współczesnej. Jego twórczość, głęboko zakorzeniona w doświadczeniach osobistych i przemianach społeczno-politycznych lat 80. i 90., stanowi zarazem wyraz artystycznej niezależności, jak i intelektualnej analizy formy. Pawlak należy do pokolenia artystów, które jako pierwsze po II wojnie światowej zyskało uznanie poza granicami kraju, torując drogę polskiej sztuce na Zachód. Debiutował w ramach warszawskiej Gruppy – ugrupowania młodych malarzy związanych z Akademią Sztuk Pięknych, którzy poprzez brutalną ekspresję, estetykę turpizmu oraz silnie zarysowaną konturową formę wyrażali sprzeciw wobec opresyjnej rzeczywistości politycznej PRL. W kontekście twórczości Pawlaka, istotne było jednak nie tylko zaangażowanie polityczne, lecz również głęboka refleksja nad samą istotą malarstwa. W jego pracach przeplatają się dwa porządki: subiektywnego doświadczenia i chłodnej analizy teoretycznej. Pawlak traktuje obraz jako zapis duchowych i fizycznych doznań. Jak trafnie ujął to Janusz Zagrodzki, „artysta napięciem, subtelnością i bezpośredniością rejestruje swoje odczucia i przekazuje je odbiorcom (...) widz zatrzymuje wzrok na szczególe, włącza się w strukturę obrazu, współistnieje z nim” (Janusz Zagrodzki, Poważny jak biel i czerń [w:] Włodzimierz Pawlak. Autoportret w powidokach, [red.] Agnieszka Szewczyk, katalog wystawy, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2008, s.8). Ta symbioza twórcy, dzieła i odbiorcy stanowi o sile sztuki Pawlaka – balansującej na granicy malarstwa emocjonalnego i konceptualnego, sztuki zaangażowanej i głęboko osobistej. W przeciwieństwie do dominującego w latach 70. konceptualizmu, Pawlak wniósł do sztuki lat 80. pierwiastek emocjonalny – jego prace były często odczytywane jako przejaw „nowej ekspresji”, malarstwo było formą zapisu egzystencji – metodą radzenia sobie z rzeczywistością, zarówno osobistą, jak i polityczną. Z biegiem lat, Pawlak stopniowo przechodził od bezpośredniego komentarza politycznego ku malarstwu bardziej refleksyjnemu i teoretycznemu. W kluczowym momencie swojej kariery sięgnął po twórczość Kazimierza Malewicza i Władysława Strzemińskiego – mistrzów awangardy, z którymi podjął swoisty artystyczny dialog. Zainspirowany „Tablicami teoretycznymi” Malewicza i unizmem Strzemińskiego, Pawlak zaczął zgłębiać zagadnienia struktury i formy, tworząc prace będące czymś więcej niż obrazami – stawały się one traktatami o malarstwie. Od około 1989 malarz coraz chętniej sięgał po język abstrakcji, konsekwentnie realizując cykle: „Tablice dydaktyczne”, „Dziennik”, „Notatki o sztuce”, „Linie barwne”, „Spacery”. W latach 90. artysta zamalował kilka swoich dawnych obrazów na biało, co stanowiło nawiązanie do zjawiska „tworzenia – niszczenia” i zbiegło się z zainteresowaniem bielą. W pracach stworzonych na początku 2000, jak prezentowany „Stary młyn” artysta powrócił do malarstwa przedstawieniowego, wplatając w twórczość historię o jego najbliższym otoczeniu, miejscowości Korytów, z której pochodzi i w której stworzył swoje twórcze środowisko, dom i pracownię.