Władysław Malecki. Poezja pejzażu Malarstwo pejzażowe Władysława Maleckiego zajmuje szczególne miejsce w panoramie malarstwa polskiego II połowy XIX stulecia. Jako jeden z pierwszych, rodzimych artystów nadał on tematyce pejzażowej walor odrębności. Twórczość Maleckiego kształtowała się w dużej mierze pod wpływem środowiska monachijskiego. Artysta w latach 1866-69 podjął w stolicy Bawarii naukę w prywatnej pracowni wybitnego niemieckiego pejzażysty – Eduarda Schleicha Starszego. Podczas tego okresu utrzymywał bliskie kontakty z polskimi monachijczykami: Józefem Brandtem oraz Maksymilianem Gierymskim. Pobyt w Niemczech umożliwił mu studiowanie krajobrazów Bawarii, Tyrolu oraz Alp. Z tego czasu pochodzą jego rysunki, akwarele i obrazy olejne z widokami na góry Bawarskie, granicę bawarsko-tyrolską oraz otaczającą je naturę. Interesowały go proste rozwiązania kompozycyjne i nieskomplikowane motywy zaczerpnięte bezpośrednio z przyrody. Najczęściej były to nastrojowe, wiejskie pejzaże o rozległej, wrażliwie malowanej partii nieba, przesyconej powietrzem, z rozbudowanymi kształtami i układami chmur. Źródłem inspiracji o decydującym znaczeniu dla rozwoju twórczości Maleckiego było malarstwo stimmungowe szkoły monachijskiej z jego dążeniem do autentyzmu malarskiej wizji krajobrazu o nasilonym, sugestywnym nastroju. Na kształt jego malarstwa pejzażowego wpływ miały jednak również doświadczenia sztuki francuskiej, szczególnie szkoły z Barbizon. Podobnie jak barbizończycy, Malecki zaczął koncentrować swoje zainteresowania na problemach światła w pejzażu, a także zmienności barw zależnej od warunków atmosferycznych, pory roku i dnia. Z malarstwem szkoły z Barbizon miał okazję zapoznać się między innymi podczas I Międzynarodowej Wystawy Sztuki w 1869 roku w Monachium, na której malarstwo grupy było bardzo szeroko reprezentowane. Jego pejzaże to obrazy ukazujące naturę, na której tle czasami pojawia się sztafaż złożony głównie z postaci ludzkich oraz zwierząt. Sylwetka ludzka, bądź zwierzęca, jeżeli się pojawiała, traktowana była ogólnikowo, zwykle sprowadzona do roli kolorystycznego akcentu ożywiającego kompozycję. Scena figuralna nie odciągała uwagi od wybranego fragmentu krajobrazu. Nigdy nie ukazywana w zbliżeniu, jednak zawsze czytelna, podporządkowana było otaczającej ją przyrodzie. Tematy jego obrazów obejmowały zarówno majestatyczne krajobrazy górskie, jak i przestrzenne łąki, pola i wnętrza lasów skąpane w promieniach słońca. Artysta posiadał zdolność rejestrowania zmienności barw oraz światła, dzięki czemu jego dzieła nabierały wyjątkowego nastroju. Okres około roku 1870, były dla utalentowanego i wrażliwego pejzażysty czasem niezwykle owocnym. Brał w tym czasie udział w wystawach w Monachium, Wiedniu, Berlinie i Londynie. Jego obrazy cieszyły się bardzo przychylnymi recenzjami oraz powodzeniem wśród kolekcjonerów. Malecki dwukrotnie uczestniczył w wystawach sztuki w londyńskim Crystal Palace, w roku 1874 i 1878. W 1874 roku warszawska prasa donosiła: „Pan Malecki, malarz tutejszy, bawiący obecnie w Monachium otrzymał z panem Brandtem, również tutejszym malarzem, nominację na członka Komitetu tamtejszego Towarzystwa Sztuk Pięknych. Dodać należy, że pan Malecki na posiedzeniu komitetu wystawy obrazów Kryształowego Pałacu w Londynie uzyskał złoty medal za obraz pejzażowy. Takich medalów rozdano tylko pięć. Otrzymali je prócz p. Maleckiego pp. Brooks za obrazy historyczne, Peel za pejzaże i architekturę, Stevens za obrazy rodzajowe i Castan za obrazy historyczne. W każdym razie zaszczyt, jaki p. Maleckiego spotkał, wyróżnia go pomiędzy europejskimi artystami” („Kurier Warszawski” 1874, nr 122, s. 2). Prezentowany w ofercie aukcyjnej obraz, wedle przekazów, mógł być jednym z dzieł nadesłanych przez artystę na wspomnianą wystawę. Malecki posłużył się w tym obrazie wydłużonym, pionowym formatem. W kompozycji zachwyca sposób uchwycenia światła. Przemyślany wybór pory dnia prowadzi do złagodzenia kontrastów i współtworzy fascynujące malarza nieostrości. Ukształtowanie przestrzeni światłem w taki sposób jest charakterystycznym rozwiązaniem dla monachijskiej szkoły pejzażu i nauczyciela Maleckiego – Schleicha. Delikatnie stłumiony koloryt przenikających się zieleni i brązów wzbogacony został o akcenty żółcieni oraz błękitów. Niezwykle umiejętnie oddana przestrzenna głębia, nasycona rozproszonym światłem, sprawia iż całą kompozycję przenika atmosfera melancholijnej zadumy. Wnętrze lasu zwraca ponadto uwagę niemal impresjonistyczną wrażliwością w rozłożeniu akcentów cienia i światła przesączającego się przez gęste korony drzew. W charakterystyczny sposób ujęte zostały sylwetki saren i jelenia, tak niepozornych w stosunku do reszty kompozycji. Są one swojego rodzaju narracyjnym dopowiedzeniem prezentowanego fragmentu pejzażu leśnego, który na zasadzie kontrastu podkreśla ekspresję świata natury.