Newsletter
Jeśli chcesz otrzymywać aktualne informacje dotyczące oferty Desa Home - zapisz się do naszego newslettera.
Newsletter
Patera secesyjna
Fabryka Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józefa Frageta, Warszawa, szkło, plater, 27,50 x 20 cm
„Wśród wielu zasług dla rozwoju platernictwa w Polsce, jakie wiążą się z działalnością braci Fragetów, należy szczególnie podkreślić, że to właśnie w ich zakładach wykształciła się liczna kadra polskich brązowników, na której wesprzeć się mógł dalszy rozwój tego przemysłu”. J. PAPROCKA-GAJEK, PLATERY WARSZAWSKIE W LATACH 1822-1914. ASORTYMENT, ODBIORCA I OBYCZAJ, WARSZAWA 2010, S. 100 Braci Alfonsa i Józefa Fragetów sprowadził do Warszawy w 1824 roku, sprawujący wówczas funkcję ministra spraw wewnętrznych, Tadeusz Mostowski. Na otwarcie zakładu pozwoliła Fragetom pożyczka udzielona przez państwo. Zawierała ona klauzulę, która zobowiązywała przedsiębiorców do zatrudniania pracowników pochodzących z Polski. Firma prezentowała swoje wyroby na licznych wystawach. W 1830 roku została uhonorowana srebrnym medalem, w 1838 – złotym na wstędze św. Stanisława, a w 1842 również złotym na wstędze św. Anny. Od 1896 roku, kiedy odbyła się wystawa w Niżnym Nowogrodzie, przedsiębiorstwo otrzymało odznakę godła państwowego, dającą prawo do umieszczania na swoich wyrobach herbu państwa – dwugłowego orła. W połowie lat 40. XIX wieku Alfons Fraget zrezygnował z zarządzania firmą i najprawdopodobniej wrócił do Francji. Niezwykle istotnym momentem dla przedsiębiorstwa był zakup w 1844 roku posesji przy ul. Elektoralnej 753. Powstały tam nowe zabudowania fabryczne, w których znacznie unowocześniono proces produkcyjny. W 1847 Józef Fraget odbył podróż po Europie, zapoznając się z najnowocześniejszymi technologiami i urządzeniami stosowanymi w przemyśle platerniczym. W pierwszym okresie działalności fabryki produkowano tylko przedmioty platerowane na miedzi. W 1849 uruchomiono odlewnię, gdzie wytapiano metal zwany „nowym srebrem”, sprowadzono maszynę do produkcji sztućców stołowych i założono laboratorium galwaniczne. Wyroby Frageta stawały się coraz bardziej popularne, co wpłynęło na dynamiczny rozwój firmy i pozwoliło na zwiększenie zatrudnienia. Największe zyski czerpano ze sprzedaży sztućców. W 1857 roku z Austrii sprowadzono nową maszynę, wytwarzającą z „nowego srebra” około 1800 sztućców dziennie. Józef Fraget zmarł w 1867 roku, zarządzanie firmą przejął jego syn Julian. Przedsiębiorstwo do końca XIX wieku dominowało nad innymi zakładami produkującymi platery w Królestwie Kongresowym, a nawet w Rosji, gdzie przemysł platerniczy jeszcze nie istniał. Wyroby firmy Frageta trafiały tam na słynne jarmarki rosyjskie, gdzie były poszukiwane jako „warszawskie srebro”. Wysyłano je również do Turcji, Persji i Afganistanu. Firmowe sklepy powstały we wszystkich największych miastach Królestwa Kongresowego i Rosji, m. in. w Warszawie, Lublinie, Kaliszu, Płocku, Suwałkach, we Lwowie, Mińsku, Grodnie, Petersburgu, Moskwie, Odessie, Kijowie, Wilnie i Łodzi. W okresie międzywojennym eksportowano wyroby do Litwy, Estonii, Rumunii, Węgier, Jugosławii, Grecji, Egiptu i Palestyny. Przedsiębiorstwo proponowało w swej ofercie atrakcyjne wzory, uwzględniające aktualne trendy w modzie. Dużym powodzeniem w latach 80. XIX wieku cieszyły się naczynia, przedstawiające rysunki obrazów Henryka Siemiradzkiego. Obok wytwórni Norblina i Braci Henneberg, fabryka Frageta była trzecią na rynku warszawskim, która posiadała własną modelarnię. Projekty wykonywali dla niej Juliusz Kossak, Antoni Kurzawa, Jan Kryński, Julia Keilowa, Franciszek Habdas. Julian Fraget zmarł w 1906 roku, zarządzanie firmą przejęła jego córka Maria, żona ks. Czesława Świętopełk-Mirskiego. Po jej śmierci w 1938 przedsiębiorstwem zarządzał jeden z czworga ich dzieci – syn Józef. W czasie I wojny światowej najtrudniejsze dla przedsiębiorstwa było rekwirowanie części maszyn i surowców. W związku z tym zmniejszono zatrudnienie i ograniczono asortyment. Utracona została część rynków zbytu. Kryzys w wytwórniach Frageta zażegnano w 2. połowie lat 20. XX wieku. Nowy produkt, tzw. „bielnik” został wprowadzony na rynek w 1926 roku. Produkowano z niego głównie sztućce i wyroby restauracyjne. „Bielnik” zawierał dużą ilość niklu, co powodowało, że był bardziej szlachetny niż alpaka. Firma Frageta otrzymała w tamtym czasie zamówienia z ministerstw i urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej, jej wyroby kupowały kasyna oficerskie, szpitale wojskowe i cywilne hotele Polonia i Bristol, polskie statki jak m/s „Batory”. W 1928 roku król Afganistanu złożył zamówienie dla swojego dworu na zastawy stołowe i galanterię artystyczną. Mennica Państwowa zleciła dostarczenie przez firmę Frageta krążków z blachy, wykorzystywanych do bicia monet. Niestety na początku lat 30. XX wieku zaprzestano eksportu do Rumunii i Bułgarii, zmniejszone zostały zamówienia z Grecji, Egiptu i Jugosławii. Podjęto natomiast współpracę z rodzimym przemysłem zbrojeniowym – wytwarzano osłony do reflektorów przeciwlotniczych oraz blachy do produkcji amunicji. Fabryka Frageta została częściowo zbombardowana we wrześniu 1939 roku. W czasie powstania warszawskiego budynki fabryczne wysadzono w powietrze. Przedsiębiorstwo ponownie uruchomiono po odbudowie w 1947. Cztery lata później firma została upaństwowiona, jej nazwę wówczas zmieniono na Warszawską Wytwórnię Platerów Zakład nr 2. Od 1 stycznia 1965 roku fabrykę połączono z dawnymi zakładami Henneberga i otrzymała nazwę Warszawska Fabryka Platerów Hefra, pochodzącą od nazwisk dwóch dawnych właścicieli Henneberga i Frageta.
Tytuł | Patera secesyjna |
---|---|
Okres wyprodukowania | pocz. XX w. |
Materiał | szkło, plater |
Rodzaj | platery |
Wymiary | 27,5 x 20 cm |
Typ obiektu | sztuka użytkowa |
Styl | secesja |
Sygnatura | na spodzie oznaczenie wytwórni: 'FREGET | N | PLAQUE' |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Nie |
Kraj | Polska |
Producent | Fabryka Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józefa Frageta, Warszawa |
Fabryka Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józefa Frageta, Warszawa, szkło, plater, 27,50 x 20 cm
Patera secesyjna
Tytuł | Patera secesyjna |
---|---|
Okres wyprodukowania | pocz. XX w. |
Materiał | szkło, plater |
Rodzaj | platery |
Wymiary | 27,5 x 20 cm |
Typ obiektu | sztuka użytkowa |
Styl | secesja |
Sygnatura | na spodzie oznaczenie wytwórni: 'FREGET | N | PLAQUE' |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Nie |
Kraj | Polska |
Producent | Fabryka Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józefa Frageta, Warszawa |