Newsletter
Jeśli chcesz otrzymywać aktualne informacje dotyczące oferty Desa Home - zapisz się do naszego newslettera.
Newsletter
Jerzy Tchórzewski
"Z-6"
olej/płótno, 150 x 75,50 cm
„Zawsze kiedy maluję wydaje mi się, że nie ma mnie w określonym miejscu przed obrazem, że jestem raczej w tej przestrzeni, w tym świetle, w tym świecie, który powołuję do istnienia. A ten świat jest odległy, choć można dotknąć go pędzlem”. Jerzy Tchórzewski. Teksty, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 1999, s. 86 Srebrzystą abstrakcję Jerzego Tchórzewskiego wypełniają ostre, dynamiczne formy. Dwie sylwetki na dole przywodzą na myśl zwierzęta, zawodzące na widok wiszącego nad nimi czarno-czerwonego, rozrastającego się na boki widma. Dramatyzm wzmagają przecinające tło linie, podkreślone jaskrawą, pomarańczową farbą, jakby powietrze drgało od wyładowań elektrycznych. Wizja, choć nieokreślona, jest tak sugestywna, że zdaje się obrazem konkretnego równoległego świata – innego od naszego, lecz nie mniej rzeczywistego. Tchórzewski zrezygnował z bezpośredniej figuracji, ale nie z przekazywania treści. „Obraz Z6” został wybrany przez Ryszarda Stanisławskiego na organizowaną przez niego w 1959 roku przekrojową wystawę współczesnego malarstwa polskiego w Wenecji. Ekspozycja otwierała się dorobkiem Witolda Wojtkiewicza i Tadeusza Makowskiego, dalej prezentowała międzywojenną twórczość artystów z kręgu awangardy i koloryzmu, a zamykała się pokazem młodych talentów. Jej celem było przybliżenie włoskiej publiczności całokształtu polskiego malarstwa pierwszych sześćdziesięciu lat XX wieku, we fragmentach pokazywanego podczas kolejnych edycji weneckiego biennale. Tchórzewskiego wybrano jako reprezentanta „abstrakcyjnego surrealizmu”, w godny uwagi sposób wyrażającego niepokoje współczesnego człowieka. O ile twórczość Jerzego Tchórzewskiego od drugiej połowy lat 50. z powodzeniem wpisać można w międzynarodowy nurt malarstwa materii, czy konkretniej abstrakcji lirycznej lub ekspresjonizmu abstrakcyjnego, należy zaznaczyć również unikalność jego twórczości. Podczas gdy inni artyści odrzucali malarską dyscyplinę na rzecz nieskrępowanej ekspresji twórczej, mającej dać wyraz osobistym emocjom, Tchórzewski precyzyjnie budował architektonikę obrazów, w przemyślany sposób wypełniając ją siatką linii i plam. Na emocje silnie oddziaływał przede wszystkim warstwowo nakładając farbę na płótno autorskimi metodami, tak by miejscami tworzyła nabrzmiałą lub pomarszczoną, grubą fakturę, a w innych miejscach, roztarta szpachlą, pozwala niespodziewanie przeświecać spod stonowanej płaszczyzny świetlistym kolorom. „Obraz Z6” można odczytywać na różne sposoby ze względu na neutralny tytuł. Artysta nie lubił dookreślać swoich prac słowami, twierdząc, że oddają one treść obrazów w równie nikłym stopniu, co imiona charakter konkretnych osób. Sugestywne tytuły wielu swoim obrazom nadał ulegając publiczności, domagającej się dookreślenia – sam na pewnym etapie próbował posługiwać się wyłącznie numeracją. Przełom lat 50. i 60., okres z którego pochodzi prezentowana praca, był szczególnie istotny dla artysty. Jego kariera nabrała rozpędu po indywidualnej wystawie, zorganizowanej w 1957 w warszawskiej Zachęcie, równolegle do pokazu rzeźb Aliny Szapocznikow. Wystawa nie tylko zyskała artyście popularność, ale też oferty zakupów i kolejne propozycje, m.in. zaproszenie na V Międzynarodowe Biennale w São Paulo, właśnie w 1959. W tym czasie Tchórzewski zaczął również wystawiać z międzynarodową grupą Phases, nawiązując liczne kontakty z twórcami europejskimi. Popularność Jerzego Tchórzewskiego wśród szerokiej publiczności wynikała przede wszystkim z wpisania się w nastroje społeczne pokolenia mierzącego się z powojenną traumą i trwającym zagrożeniem wojny nuklearnej. Dziś jego obrazy ponownie wpisują się w narastające poczucie nadciągającej katastrofy i kresu zachodniego świata, w kształcie jaki znamy. Pejzaże jak po katastrofie współbrzmią z pop-kulturowymi produkcjami o post-apokaliptycznej tematyce, powstającymi w odpowiedzi na kolejne kryzysy: epidemiologiczne, wojenne czy ekologiczne. Patrząc na czerwono-czarne widmo lawirujące na niebie na obrazie artysty, można mieć anachroniczne skojarzenia z dronem kontrolującym otoczenie. Opadająca na świat zjawa może też skłonić do cofnięcia się myślami do czasu pandemii COVID-19, gdy nieuchwytne zagrożenie wymusiło społeczną izolację i usprawiedliwiło wprowadzenie niewyobrażalnych wcześniej ograniczeń swobód obywatelskich.
Autor | Jerzy Tchórzewski |
---|---|
Daty życia autora | (1928 Siedlce - 1999 Warszawa) |
Tytuł | "Z-6" |
Czas powstania | 1959 |
Technika | olej |
Materiał | płótno |
Rodzaj | malarstwo sztalugowe |
Wymiary | 150 x 75,5 cm |
Typ obiektu | malarstwo i rysunek |
Styl | abstrakcja |
Sygnatura | sygnowany i datowany l.d.: 'J. Tchórzewski 59.' |
Opis szczegółowy | na odwrocie nalepka z opisem pracy Centralnego Biura Wystaw Artystycznych oraz włoski znaczek celny na krośnie malarskim |
Literatura | Mostra di Pittura Polacca Contemporanea, kat. wyst. red. Ryszard Stanisławski, Guido Perocco, Sala Napoleonica, Wenecja 1959, poz. kat. 74, nlb Jerzy Tchórzewski. Cierpienie formy. Malarstwo. Katalog, red. Krystyna Czerni, Józef Grabski, IRSA, Kraków 2019, s. 308 (il.) |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Tak |
Wystawiany | „Pittura polacca contemporanea”, Sala Napoleonica, Wenecja, wrzesień 1959 |
Opinie | praca umieszczona w katalogu raisonné artysty, online: https://jerzytchorzewski.com/katalog/obraz-z-6/ [dostęp: 19.04.2024] |
Jerzy Tchórzewski
olej/płótno, 150 x 75,50 cm
"Z-6"
Autor | Jerzy Tchórzewski |
---|---|
Daty życia autora | (1928 Siedlce - 1999 Warszawa) |
Tytuł | "Z-6" |
Czas powstania | 1959 |
Technika | olej |
Materiał | płótno |
Rodzaj | malarstwo sztalugowe |
Wymiary | 150 x 75,5 cm |
Typ obiektu | malarstwo i rysunek |
Styl | abstrakcja |
Sygnatura | sygnowany i datowany l.d.: 'J. Tchórzewski 59.' |
Opis szczegółowy | na odwrocie nalepka z opisem pracy Centralnego Biura Wystaw Artystycznych oraz włoski znaczek celny na krośnie malarskim |
Literatura | Mostra di Pittura Polacca Contemporanea, kat. wyst. red. Ryszard Stanisławski, Guido Perocco, Sala Napoleonica, Wenecja 1959, poz. kat. 74, nlb Jerzy Tchórzewski. Cierpienie formy. Malarstwo. Katalog, red. Krystyna Czerni, Józef Grabski, IRSA, Kraków 2019, s. 308 (il.) |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Tak |
Wystawiany | „Pittura polacca contemporanea”, Sala Napoleonica, Wenecja, wrzesień 1959 |
Opinie | praca umieszczona w katalogu raisonné artysty, online: https://jerzytchorzewski.com/katalog/obraz-z-6/ [dostęp: 19.04.2024] |