Prezentowany „Portret kobiety” został niedawno ujawniony w prywatnej kolekcji w Krakowie, gdzie był przechowywany przez ostatnie osiem dekad i jest obecnie po raz pierwszy prezentowany publicznie. Ten urokliwy wizerunek wzbogaca galerię kobiecych wizerunków największego malarza polskiego symbolizmu i pozostaje w łączności z kompozycjami z okresu I wojny światowej, gdzie alegoryczne wizerunki kobiet odgrywały kluczową rolę. Obrazy kobiet znajdowały się w centrum twórczości Jacka Malczewskiego, o czym w ostatnich latach przypomniała zorganizowana w Muzeum im. Jacka Malczewskiego wystawa „Moja dusza. Oblicza kobiet w twórczości Jacka Malczewskiego” (2019). Epoka, w której tworzył Malczewski obfitowała w wizerunki femmes fatales, ale też – generalnie – obrazy kobiet stały się popularnym tematem traktowanym jako wehikuł symbolicznych treści. W wyobrażonym świecie Malczewskiego początkowo królowały obraz kobiet z poezji Słowackiego – Eloe czy Ellenai, a później, w klasycznym okresie twórczości, gdy dominująca stała się inspiracja kulturą antyczną, artysta wyobrażał liczne Chimery, Gorgony, Parki czy Meduzy. W tym repertuarze pojawiały się również Muzy i wiele kobiet z obrazów Malczewskiego jest zwyczajowo nazywanych w ten sposób właśnie ze względu na symboliczne nawiązanie tych postaci do aktu inspiracji artystycznej. Greckie Muzy były boginiami poezji, muzyki, tańca i nauki, którym przewodził Apollo – bóg piękna i natchnienia artystycznego. Wiele z portretów kobiet Malczewskiego to subiektywnie oddane wizerunki realnych postaci bliskich artyście takich jak żona czy siostry artysty, ale też przyjaciółki takie jak Maria Balowa, której rysy nadał Malczewski wielu swoim postaciom. Artysta portretował znane aktorki albo arystokratki, ale także nieznane dziś kucharki, sprzątaczki czy sąsiadki. „Ze wspomnień Janoszanki wynika – zauważyła Paulina Szymalak-Bugajska – że Malczewski bardzo często w wyborze modelki do portretu kierował się impulsem, instynktownie wybierał nawet obcą osobę, której twarz czy element garderoby go zafascynował. Wypatrywał na ludzkiej twarzy symptomów tragicznych przeżyć czy smutnych wspomnień – własna wyobraźnia podsuwała mu otoczenie dla modela, kostium, symboliczne atrybuty i scenografię” (Moja dusza…, dz. cyt., s. 21). Choć charakterystyczny dla Malczewskiego i znany szczególnie z wizerunków Thanatosów typ kobiecej fizyczności to silnie zbudowane ciało o cechach niekiedy wręcz męskich, to malarz przedstawiał też typy subtelne i emanujące eterycznym pięknem. W prezentowanym dziele Malczewski wyobraził modelkę zwróconą do widza tyłem, co pozwoliło uwydatnić mu talię oraz linię ramion kobiety. W jej widzianej z profilu twarzy Malczewski uwydatnił ciemne rzęsy i brwi, a ustom nadał soczyście czerwoną barwę. Starannie upięte włosy i gorset nadają postaci antykizujący charakter. Tę samą kobietę Malczewski przedstawił jako Salome w obrazie z 1919 roku (kolekcja prywatna). W prezentowanym dziele modelka zyskała jednak bardziej subtelny charakter, a zamiast biblijnej scenerii modelce towarzyszy swojska, bujna natura w pełni rozkwitu. Ściana zieleni w tle z dojrzewającymi kłosami zboża i akcentami polnych kwiatów takich jak chabry czy rumianki odwołuje do tematyki wiosny, która wiązała się z popularnym w epoce motywem „świętej wiosny” propagowanym w kręgu wiedeńskiego modernizmu. U Malczewskiego ta personifikowana przez postać pięknej dziewczyny tematyka („Wiosna”, 1914, kolekcja prywatna) wiązała się z nadzieją na odzyskanie niepodległości. W prezentowanym „Portrecie kobiety” brakuje dosłownych symboli odsyłających do tematyki patriotycznej, ale z pewnością to malowane w 1919 roku dzieło może być podszyte wynikłym z odzyskania niepodległości entuzjazmem.