Newsletter
Jeśli chcesz otrzymywać aktualne informacje dotyczące oferty Desa Home - zapisz się do naszego newslettera.
Newsletter
Franciszek Strynkiewicz
Józef Piłsudski
brąz patynowany, marmur, 70 x 28 x 38 cm
ERA JÓZEFA PIŁSUDCKIEGO Franciszek Strynkiewicz, wieloletni profesor oraz rektor warszawskiej ASP, jako impuls dla swojej sztuki wskazuje klasycyzm, odżegnując się od przebrzmiałego dla niego modernizmu. „Franciszek Strynkiewicz wspomina, że na początku lat 20. przypadkiem zetknął się z książką, która wywarła wielki wpływ na jego dalsze życie. Była to „Rzeźba francuska XIX i XX wieku” Czesława Poznańskiego, wydana w 1909. To poważne studium historyczne zawierało wiele sądów i myśli bliskich nie tylko Strynkiewiczowi, lecz także wielu ówczesnym rzeźbiarzom. Poznański opowiadał się za klasycznymi wartościami w sztuce, które odnajdywał w rzeźbie Barye’a, Bourdelle’a i Despiau, w metopach Partenonu i w posągach egipskich. O wartości rzeźby decydował według niego jej element architektoniczny, „miara wszelkich dzieł”, „ukryty w najmniejszej nawet rzeźbie, która dąży do monumentalności. To, co pisał „o formie”, wydaje się kluczem do rozumienia tego pojęcia stosowanego do rzeźby w XX-leciu międzywojennym: „Forma – to surowa dyscyplina treści, to dobrowolne ograniczenie, to rezygnowanie z efektów lokalnych na rzecz całości, to wyrzeczenie się wszelkiej kokieteryi, wszelkiej ładności. Forma – to sama istota sztuki”. Nie przypadkiem taką właśnie nazwę przyjęło stowarzyszenie rzeźbiarzy, do którego należał Franciszek Strynkiewicz. Artysta zachwycał się sztuką egipską i grecką, największy bezpośredni wpływ miała na niego jednak współczesna rzeźba francuska, przede wszystkim monumentalne dzieła Bourdelle’a, bezpośrednia, a zarazem syntetyczna sztuka Despiau” (Anna Wrońska, Rzeźba Franciszka Strynkiewicza w okresie dwudziestolecia międzywojennego, [w:] Franciszek Strynkiewicz. Stulecie urodzin rzeźbiarza, [red.] Maria Lewańska, Warszawa 1993, s. 87). Stylistyka prac rzeźbiarza jest wypadkową tendencji dominujących w drugiej dekadzie XX-lecia, polegających na łączeniu klasycznych wątków z nowoczesnością czy silnego wyrazu z monumentalnością. Cechy te są dobrze widoczne w prezentowanej w katalogu głowie marszałka Piłsudskiego. Sam temat jest szalenie istotnym wątkiem, pojawiąjącym się zarówno u progu potrzeb odrodzonej ojczyzny, jak i szacunku autora do Piłsudskiego. „Nigdy Polska, a właściwie stolica, nie potrzebowała tylu dzieł plastycznych, zarówno dekoracyjnych, jak i monumentalnych, co w dobie najbliższej. Wspaniała epopeja legionowa, uzyskanie niepodległości (…), bitwa pod Warszawą, działalność mocarstw Marszałka Piłsudskiego, jego śmierć i rozpisanie konkursu na pomnik, wreszcie wielkie zamierzenia urbanistyczne w związku z powstaniem nieśmiertelnego twórcy Polski Odrodzonej – wszystko to domaga się monumentalnych wcieleń rzeźbiarskich, niezwykłych wysiłków artystycznych, wyrazu formy niecodziennej, odpowiadającej powadze i znaczeniu epoki” (Roman Zrębowicz, Pierwszy Salon Rzeźby, „Tygodnik Ilustrowany” 1937, nr 21, s. 405). Temat upamiętnienia Wielkiego Polaka Strynkiewicz podejmował kilkukrotnie. „Wiele lat zastanawiał się rzeźbiarz nad formą pomnika Józefa Piłsudskiego. Pierwszą wykonaną w czarnym dębie podobiznę marszałka pokazał w 1931 na Salonie Wiosennym IPS-u. Wystawione dwa lata później na Wystawie Plastyków Legionistów (również w IPS-ie) gipsowe popiersie było pomyślane jako fragment pomnika. W 1936 w Muzeum Narodowym odbyła się wystawa portretów Piłsudskiego, w której Franciszek Strynkiewicz także wziął udział, prezentując dwie płaskorzeźby, portret, opisany jako „bardzo realistyczny, doskonale modelowany, w wyrazie niekonwencjonalny”. Do ostatniego, rozpisanego w 1936 konkursu na pomnik marszałka przystąpił razem z architektem Danko, projektując olbrzymich rozmiarów rzeźbioną kolumnę, na wzór paryskiej z placu Vendóme” (Ibidem, s. 91). Prezentowana na aukcji rzeźba definiuje styl Strynkiewicza z tamtych czasów. Podobny odlew przechowywany jest w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, a eksponowany jest w szczególnym miejscu pamięci poświęconym Marszałkowi Piłsudskiemu – Belwederze. Jak pisze jeden z ówczesnych krytyków, podkreślając talent rzeźbiarza, wyróżniającego się na tle dekoracyjnych tendencji XX-lecia: „Całkowicie oryginalny profil posiada Franciszek Strynkiewicz. Prace jego pod względem sprawności technicznej są bez zarzutu, klasycystyczne w formie, wyrastają naturalni, z jednej bryły. Zwarte, celowo uproszczone, pozbawione przypadkowych światłocieni odznaczają się rzadko spotykanym, odrębnym stylem” (L. Strakun, Rzeźba „Formy” w IPS-ie, „Opinie” 1933, nr 449, [w:] Franciszek Strynkiewicz. Stulecie urodzin rzeźbiarza, [red.] Maria Lewańska, Warszawa 1993, s. 80). Syntetyczne potraktowanie fizjonomii Marszałka, jednocześnie przy obdarzeniu głęboką psychologią portretowanego, czyni prezentowaną rzeźbę jedną z najbardziej udanych realizacji w „epoce Piłsudskiego”.
Autor | Franciszek Strynkiewicz |
---|---|
Daty życia autora | (1893 - 1996) |
Tytuł | Józef Piłsudski |
Czas powstania | 1936 |
Materiał | marmur, brąz patynowany |
Rodzaj | rzeźba monumentalna |
Wymiary | 70 x 28 x 38 cm |
Typ obiektu | rzeźba |
Styl | art déco |
Sygnatura | sygnowany na krawędzi: 'F.STRYNKIEWICZ' |
Literatura | Por.: Stulecie urodzin rzeźbiarza, red. Maria Lewańska, Warszawa 1993, nr kat. 64 |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Tak |
Franciszek Strynkiewicz
brąz patynowany, marmur, 70 x 28 x 38 cm
Józef Piłsudski
Autor | Franciszek Strynkiewicz |
---|---|
Daty życia autora | (1893 - 1996) |
Tytuł | Józef Piłsudski |
Czas powstania | 1936 |
Materiał | marmur, brąz patynowany |
Rodzaj | rzeźba monumentalna |
Wymiary | 70 x 28 x 38 cm |
Typ obiektu | rzeźba |
Styl | art déco |
Sygnatura | sygnowany na krawędzi: 'F.STRYNKIEWICZ' |
Literatura | Por.: Stulecie urodzin rzeźbiarza, red. Maria Lewańska, Warszawa 1993, nr kat. 64 |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Tak |