Newsletter
Jeśli chcesz otrzymywać aktualne informacje dotyczące oferty Desa Home - zapisz się do naszego newslettera.
Newsletter
Artur Grottger
"Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem)
akwarela/papier, 40 x 50,60 cm
Artur Grottger – akademicki romantyk – dojrzewał w orbicie intelektualnej Lwowa, Krakowa i Wiednia. Malarz silnie nastrojowych scen, gruźlik, w ostatnich latach życia szaleńczo zakochany w 16-letniej Wandzie Monné, tułacz zmarły jako 30-latek we Francji – to bodaj te fakty najbardziej złożyły się na szczególną legendę Grottgera w polskiej historii sztuki. Artysta spełniał się jako twórca sztalugowych obrazów olejnych, ale przez pokolenia Polaków został zapamiętany jako twórca znakomitych cyklów rysunkowych związanych z powstaniem styczniowym oraz czasem je poprzedzającym: „Warszawa I”, „Warszawa II”, „Polonia” oraz „Lituania”. W 1854 roku Grottger przybył do Wiednia na studia i pozostawał tam pięć lat, urządzając podróże do Monachium, Wenecji, na Węgry czy do Małopolski i Galicji. Jego twórczość rozwijała się w orbicie Akademii Wiedeńskiej, gdzie studiował, a więc znał twórców takich, jak: Karl Blaas, Karl Mayer, Karl Wurzinger, Peter Geiger czy Christian Ruben. Wyrastał Grottger na malarstwie akademickim, historycznym i idealistycznym. Liczne jednak grono malarzy wiedeńskich czy monachijskich uprawiało twórczość w duchu rodzajowym, silnie osadzone w realizmie i tradycji biedermeierowskiej. Te dwa rysy: stricte akademicki i naznaczony wierną, realistyczną obserwacją natury, złączone romantycznym pojmowaniem rzeczywistości, są jasno widoczne w dziele Grottgera. Studia w wiedeńskiej akademii Grottger zamknął pracą dyplomową pt. „Spotkanie Jana III z Leopoldem I pod Schwechatem” (1859, Lwowska Galeria Obrazów), nagrodzoną podczas wystawy dorocznej w Akademii i zakupioną przez praski Kunstverein. Grottger ukazał znaną spotkania po wiktorii wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego, dowódcy zjednoczonych sił europejskich z cesarzem Leopoldem I Habsburgiem, które miało miejsce 15 września 1683 w niewielkiej wsi Schwechat pod Wiedniem. Legenda Sobieskiego fascynowała polskich malarzy historycznych, a jego postać stała się inspiracją m.in. dla Józefa Brandta czy Jana Matejki. Grottgera obrał jego postać za temat obrazu dyplomowego zapewne jako istotny epizod w relacjach polsko-austriackich w kontekście stosunków narodowych w okresie zaborów. Prezentowane „Polowanie z sokołem” w epoce wystawiane było właśnie pod tym tytułem i publikowane z dosyć nieprecyzyjną datą powstania (1854-56) przez Bołoza Antoniewicza w jego kanonicznej monografii Grottgera, która powstała jako pokłosie wystawy we Lwowie w 1906 roku. Tymczasem akwarela jest przez Grottgera precyzyjnie datowana na licu na 1859 roku i przez to w jasny sposób łączy się z dużym obrazem olejnym dzisiaj przechowywanym w zbiorach lwowskich. W 1906 roku w opisie heliograwiury na podstawie prezentowanej akwareli Marian Olszewski zwrócił uwagę na sokoła chwytającego czaplę („w górze na prawo unosi się czapla, na którą spada sokół”). Niemal na pewno prezentowane „Polowanie z sokołem” nie jest jedynie historyczną fantazja Grottgera, lecz przedstawia konkretne polowanie Jana III Sobieskiego, które odbyło się w lipcu 1677 roku. Sobieski, nawiasem mówiąc, był miłośnikiem sokolnictwa i oddawał się polowaniom nawet podczas wypraw wojennych. Znany jest przypadek, gdy Jan Sobieski złowił białą czaplę oznaczoną obrączką jeszcze przez Władysława IV w 1647 roku. Wedle relacji: „(…) było to tak Jan III Sobieski, polując w roku 1677, prawdopodobnie w okolicach swojego rodzinnego Oleska, na białe czaple, wypuścił swego ulubionego sokoła o imieniu Sułtan. Sporą chwilę trwały podniebne zapasy starego ćwika nim zdołał się związać z umykającą czaplą w śmiertelnym dosiadzie. Gdy król podjechał i podano mu ułowioną czaplę – zdobycz Sułtana, natychmiast zauważył na jej szyi obrączkę. Zaintrygowany i zaciekawiony król obejrzał ją uważnie i zawołał: (…) patrzajcie co żywo Mości Panowie co za fata niezwykłe – a pokazujący wyryty na obrączce napis – Venaxit Vladislavus IV D. G. REX Poloniae et Sueciae M. D. L. R. P. … die 18 mensis Majus A. D. 1647 sua sponte justyfikować go raczył…” (cyt. za: Marek Piotr Krzemień, Zwierzyna drobna w kulturze łowieckiej i leśnej, Czarna Białostocka 2014, s. 31). W prezentowanej akwareli Grottger odtworzył także konkretne realia topograficzne, przedstawiając posadowiony na samotnej skale zamek w Olesku. Położona na terenie Rusi Halickiej warownia wzmiankowana już w czasach Kazimierza Wielkiego przez wieki należała do różnych rodów. 17 sierpnia 1629 roku w zamku urodził się przyszły król Rzeczpospolitej Jan III Sobieski. Kreując scenę osnutą wokół konkretnych wątków związanych z Janem Sobieskim, Grottger pokazuje się jako wytrawny malarz historyczny. Przy tym „Polowanie z sokołem” to jeszcze niezwykle kunsztowne i subtelne studium światła i barwy.
Autor | Artur Grottger |
---|---|
Daty życia autora | (1837 Ottyniowice na Podolu - 1867 Amélie-les-Bains) |
Tytuł | "Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem) |
Czas powstania | 1859 |
Technika | akwarela |
Materiał | papier |
Rodzaj | malarstwo na papierze (pastele, akwarele, gwasze) |
Wymiary | 40 x 50,6 cm |
Typ obiektu | malarstwo i rysunek |
Styl | malarstwo XIX wieku |
Sygnatura | sygnowany monogramem i datowany l.d.: 'AG | 1859' |
Opis szczegółowy | na odwrociu papierowa nalepka wystawowa |
Literatura | Katalog wystawy dzieł Artura Grottgera, ułożył Marian Olszewski, Miejskie Muzeum Przemysłowe we Lwowie, Lwów 1906, s. 48, nr kat. 19 (wystawiona fotografia z akwareli) oraz s. 55, nr kat. 51 (heliograwiura z oryginału) Jan Bołoz Antoniewicz, Grottger, Lwów 1910, s. 65, il. 47 (datowany 1854-6) |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Tak |
Wystawiany | Wystawa dzieł Artura Grottgera, Miejskie Muzeum Przemysłowe we Lwowie, Lwów 1906 (?) |
Artur Grottger
akwarela/papier, 40 x 50,60 cm
"Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem)
Autor | Artur Grottger |
---|---|
Daty życia autora | (1837 Ottyniowice na Podolu - 1867 Amélie-les-Bains) |
Tytuł | "Polowanie z sokołem" (Polowanie Jana III Sobieskiego z sokołem) |
Czas powstania | 1859 |
Technika | akwarela |
Materiał | papier |
Rodzaj | malarstwo na papierze (pastele, akwarele, gwasze) |
Wymiary | 40 x 50,6 cm |
Typ obiektu | malarstwo i rysunek |
Styl | malarstwo XIX wieku |
Sygnatura | sygnowany monogramem i datowany l.d.: 'AG | 1859' |
Opis szczegółowy | na odwrociu papierowa nalepka wystawowa |
Literatura | Katalog wystawy dzieł Artura Grottgera, ułożył Marian Olszewski, Miejskie Muzeum Przemysłowe we Lwowie, Lwów 1906, s. 48, nr kat. 19 (wystawiona fotografia z akwareli) oraz s. 55, nr kat. 51 (heliograwiura z oryginału) Jan Bołoz Antoniewicz, Grottger, Lwów 1910, s. 65, il. 47 (datowany 1854-6) |
Wymaga zezwolenia na wywóz za granicę Polski | Tak |
Wystawiany | Wystawa dzieł Artura Grottgera, Miejskie Muzeum Przemysłowe we Lwowie, Lwów 1906 (?) |