„WE WSZYSTKICH KOLORACH, KTÓRE MALUJĘ, MAM JESZCZE WŁASNY KOLOR”. Aleksandra Jachtoma Aleksandra Jachtoma, wybitna artystka polska, naznaczyła przestrzeń sztuki swoim unikalnym podejściem do malarstwa abstrakcyjnego, które przenika głębię relacji światła i koloru. Jej twórczość wywodzi się z głębokiego poszukiwania esencji barwy, sięgającego nie tylko malarskiej powierzchni, lecz także wnikającego w istotę samego widzenia. W pracach Jachtomy obraz nie stanowił jedynie zakrywania płótna pojedynczymi strukturami, lecz od razu całościowy akt twórczy, w którym kolor i światło stawały się niepodzielnym atomem – jednostką nierozerwalnie splecioną w harmonii. Fundamenty jej artystycznej drogi kształtowały się w czasie studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Warszawie, pod okiem mistrzów koloryzmu, takich jak Czesław Rzepiński czy Jan Świderski. Inspiracje czerpała z nurtu kapizmu Jana Cybisa, w którym gra światła i faktury malarskiej na płótnie stawały się wyzwaniem do nieustannej eksploracji. Jachtoma rozwijała swoje dzieło z myślą o najczystszych środkach wyrazu, zanurzając się w fundamentalne, surowe malarstwo. Tak ugruntowana wrażliwość na barwę ewoluowała w unikatową, wibrującą syntezę koloru i światła, której każdy obraz ukrywał nieskończoną gamę odcieni. W latach 70. artystka związała się z grupą Rekonesans, składającą się z dwudziestu dwóch twórców, których spotkania odbywały się w jej pracowni. To właśnie tam dzielono się ideami, które często dotyczyły przekraczania granic klasycznego malarstwa, szukając istoty widzialnego. Jej płótna z tego okresu były monochromatyczne, lecz niepozbawione głębi treści. Pod warstwami koloru pojawiały się zarysy geometrycznych form, delikatnie wydobywanych przez świetlistą poświatę. Były to obrazy, które wyznaczały drogę ku analizie zależności pomiędzy barwą a światłem, rezonując z tą samą intensywnością przez całe dekady. Malowanie było dla Jachtomy nieustanną walką z materią farby, by przemienić ją w subtelną grę światła. Stopniowo, w kolejnych etapach swojej twórczości, zanikła wyraźna granica między figurą a tłem. Abstrakcje nabrały niemal monochromatycznej formy, a artystka zagłębiła się w subtelne odcienie jednego koloru. Był to świadomy proces intensyfikacji zamglonych barw, które, dzięki starannie wybranym źródłom światła, wibrowały i tworzyły złudzenie przestrzennej głębi. Przy użyciu tradycyjnych narzędzi i technik, takich jak farba i pędzel, Jachtoma odkrywała niekończące się możliwości barw podstawowych, grając z różnicami tonalnymi, by wydobyć pełnię jednego odcienia. Lata 80. przyniosły kolejne eksperymenty. Jachtoma nakładała na płótna warstwy farby, zafascynowana możliwościami błękitu i czerwieni. Obrazy, poddawane zmiennemu oświetleniu, wchodziły w nieustanny dialog z przestrzenią i czasem, podlegając metamorfozom. Julian Przyboś celnie określił jej malarstwo jako „czas zamieniony w kolor” – w ten sposób obraz Jachtomy reagował na światło dzienne, dostosowywał się do pór dnia – podlegał metamorfozom. Całkowicie pozbawione figuracji dzieła zgłębiały filozoficzne aspekty widzenia. Choć duchowość obecna była w nich subtelnie, nie odwoływała się do konkretnego systemu religijnego ani ideowego. Twórczość Aleksandry Jachtomy jawi się jako subtelna medytacja nad istotą barwy, przekształcanie przestrzeni malarskiej w wibrującą, świetlną energię, która przekracza granice materialnego świata, otwierając widzowi drzwi do nieskończoności koloru.