„Starał się towarzyszyć swoją sztuką kolejnym przygodom fascynacji i odkryć awangardy. Przechodził więc kolejno przez fazy malarstwa gestu i materii, poprzez układy wymienne i zamienne, konstrukcje o częściach obrotowych aż do form płaskorzeźbowych i w pełni trójwymiarowych. (…) We wszystkich fazach przemian malarstwa Kobzdeja jako nadrzędny obecny był czynnik estetyzacji o czytelnej proweniencji kolorystycznej. Artysta na próżno usiłował zerwać ze swym rodowodem. Sięgał po środki odkryte przez awangardę, ale nie przyjął cechującej ją postawy: bezkompromisowego poszukiwania kształtu dla wyrażania prawdy o współczesnym mu czasie”. Bożena Kowalska Artysta ukończył studia po koniec lat 40. XX wieku. Początkowo w swoich realizacjach nawiązywał przede wszystkim do realizmu, a w szczególność do związanych z nią XIX-wiecznych tradycji. Uprawiany przez malarza styl cieszył się uznaniem ówczesnych władz. W efekcie Aleksander Kobzdej był wielokrotnie nagradzany za swoje kompozycje. Tworzenie w nurcie wspieranym przez władze przyczynił się do szybkiego zyskania wysokiej pozycji wśród przedstawicieli sztuki socrealistycznej. Warto wspomnieć o namalowanym w 1950 obrazie „Podaj cegłę”, wyróżnionym na Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Muzeum Narodowym w Warszawie. Obraz ten stał się symbolem ery socrealistycznej i kamieniem milowym w twórczości Kobzdeja. Kamień ten jednak bardzo szybko zaczął ciążyć artyście, który za cichym przyzwoleniem władz stopniowo zaczął odchodzić od ścieżki realizmu socjalistycznego. Początkowe fascynacje szybko zastąpiły nowe źródła inspiracji. Widoczne zmiany w stylu oraz podejściu do sztuki przyniósł cykl rysunków, nad którymi artysta pracował na początku lat 50. XX wieku. Powstały one po odbyciu przez artystę dwóch egzotycznych podróży: do Chin oraz Wietnamu. Wcześniej jego zainteresowanie abstrakcją zyskało na sile. W tym okresie Kobzdej zrezygnował z odtwarzania otaczającej go rzeczywistości i sięgnął po subtelniejsze środki wyrazu. Zupełne zerwanie z wcześniejszą doktryną nastąpiło wraz z cyklem „Gęstwiny” w 1955. Niedługo po tym odbył podróż po Europie Zachodniej, która tylko umocniła młodego artystę w decyzji o poddaniu się nowym inspiracjom. W 1959 efektem jego kilkumiesięcznego pobytu twórczego w Paryżu była wystawa w Galerie de l’Ancienne-Comédie. Z kolei w 1960 Kobzdej uczestniczył w otwarciu wystawy w galerii French and Company w Nowym Jorku, gdzie jeden z jego obrazów („Wybuch”) został zakupiony przez Johna D. Rockefellera. W centrum artystycznych zainteresowań i fascynacji znalazła się faktura obrazu. Autor zaczął odważnie eksperymentować z farbą oraz trójwymiarowością dzieł poprzez podkreślanie materialnych właściwość farby. Z pracowni malarza zaczęły wychodzić metaforyczne kompozycje, wiele z nich było utrzymanych w dramatycznym nastroju. Wiele prac zyskało dramatyczne tytuły, odnoszące się do wątków eschatologicznych. Drugim, równie ważnym, źródłem inspiracji był pejzaż, czego dowodzą tytuły takie jak „Południowy” (1959) czy „Czarna wyspa” (1961). Jak zaznacza Stanisław Ledóchowski: „Przez swoją substancję malarstwo Kobzdeja sprowadza naszą percepcję do wielkich tematów kosmicznych. Sugeruje poruszanie się ziemi i wód, ciosania kamienia, pękanie drzewa, wznoszenie się ognia. Tu wszystko modeluje się w porządku najszczerszej prostoty, w gamie tonów, które powracają do genezy, mają rdzawe czerwienie, zieloność skały i błękit lazulitu” (Powrót laureata, „Życie Literackie” nr 40, 2.10.1960). Abstrakcyjne w formie obrazy przywołują żywe organizmy, kolorystyczna tkanka pulsująca w każdym miejscu płótna, „kształty decydujące o kompozycji, zrodzone z malarskich cząsteczek i komórek, przez intuicyjność swego powstania – same już stanowią zjawisko ‘naturalne’, zgodne z rozwojowymi prawami przyrody. Będą się różnie kojarzyć: z bogactwem uwarstwienia ziemi, z jej niepowtarzalną fakturą lub nieomal czytelnym pejzażem. Frazesem będzie mowa o muzyczności obrazu, lecz tak jest naprawdę. Obrazy – dobre obrazy – są zawsze muzyczne. Każdy walor kojarzy się z odmiennym rytmem i tonem. Tak jest tutaj. Inną właściwością jest antydekoracja. Żadne z płócien nie jest dekoracyjne. Byłby to dowód powierzchowności – złej tradycji abstrakcyjnego malarstwa. Kobzdej, znakomity rysownik i kolorysta, tworzy konkretne kształty, obleka je w pulsującą światłem i pigmentem materię, wydobywając w ten sposób z utworzonego organizmu potwierdzenie jego materialnego i duchownego istnienia. Kobzdej jest malarzem optymizmu. Propagatorem wiary w ciągłość narastających przemian, w bezużyteczność konserwatyzmu” (Stanisław Ledóchowski, Malarz optymizmu, „Przegląd Kulturalny”, nr 8, 22.02.1963). Eksperyment Kobzdeja z fakturą i samą koncepcją obrazu jako płaszczyzny zamalowywanej farbą przyniosły mu międzynarodowy rozgłos. W 1965 Kobzdej wziął udział w Documenta III w Kassel, co zaowocowało pobytem twórczym w Niemczech na zaproszenie Muzeum Folkwang w Essen. Było to ważne wydarzenie w życiu artysty, które stało się przyczynkiem do kolejnych prezentacji sztuki Kobzdeja poza Polską. Jednym z tych wydarzeń była wystawa „Six Painters from Poland”, zorganizowana w Royal College of Art Galleries w Londynie w 1968. Obiekt-obraz był prezentowany właśnie na tej wystawie i jest jednym z ciekawszych dokonań artysty na polu walki z płaszczyznowością obrazu. Ruchomy obraz-obiekt Kobzdeja nie tyle staje się formą przestrzenną, co tak naprawdę przesuwa granicę malarskości w obszary całkowicie perforamtywne. Widz może wchodzić w interakcję z obiektem i zmieniać jego ustawienie, bawiąc się konwencjami. Jest to jedna z najbardziej awangardowych form malarskich, jaka powstała po II wojnie światowej nad Wisłą i jednocześnie może być odczytywana jako przedłużenie przedwojennej tradycji kolorystycznej, z której Kobzdej w dużej mierze się wywodził.